Dùng Amitriptylin chữa mất ngủ: Lợi ích & tác dụng phụ

I - Amitriptyline là thuốc gì?

Amitriptylin là một loại thuốc kê đơn nằm trong nhóm thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCA), thường được sử dụng kê đơn để điều trị chứng trầm cảm hoặc một số vấn đề như đau đầu hoặc mất ngủ. Bằng cách tác động kích thích một số hoạt chất trong não bộ, amitriptylin có khả năng cải thiện tâm trạng, giải tỏa stress, phục hồi năng lượng về mặt tinh thần.

II - Tại sao người ta thường dùng Amitriptyline để trị mất ngủ

Mặc dù chưa có nghiên cứu cụ thể nào về tác dụng của thuốc liên quan đến chứng mất ngủ, tuy nhiên người ta cho rằng lợi ích nó mang lại cho giấc ngủ là liên quan đến một số yếu tố sau:

• Ức chế tái hấp thu chất dẫn truyền thần kinh: Amitriptyline ngăn cản quá trình hấp thu serotonin và norepinephrine trong não. Điều này làm cân bằng lại bộ 3 hoá chất trong não, từ đó làm dịu cảm giác căng thẳng, giúp cơ thể thư giãn và dễ đi vào giấc ngủ hơn.
• Kháng histamine: Amitriptyline có thể ngăn cản các hoạt động của histamin - một loại chất dẫn truyền có khả năng giúp cơ thể tỉnh táo. Bằng cách này, amitriptyline có thể thúc đẩy cơn buồn ngủ và giúp não bộ rơi vào trạng thái mơ màng hơn.
• Giãn cơ: Ở những người bị rối loạn giấc ngủ do căng cơ hoặc đau cơ, amitriptylin có tác dụng điều trị đặc hiệu.

Mặc dù là thuốc chủ yếu để điều trị chứng trầm cảm, nhưng từ những năm 1960 thì amitriptylin đã được nhiều bác sĩ kê đơn cho những người bị mắc chứng mất ngủ, lý do có thể vì:

• Tiết kiệm chi phí: Amitriptylin nằm trong nhóm thuốc ngủ cũ nên không đắt bằng các loại thuốc hiện nay.
• Không gây lệ thuộc vào thuốc: Loại thuốc này không gây nghiện và phải lệ thuộc vào nó như các nhóm thuốc chữa mất ngủ khác.

III - Những tác dụng phụ có thể gặp khi dùng Amitriptyline chữa mất ngủ

Nằm trong nhóm thuốc chống trầm cảm, vì vậy khi sử dụng amitriptylin có thể kéo theo một số phản ứng không mong muốn sau:

• Nhẹ: Chóng mặt, khô miệng, táo bón, đau đầu, tăng cân…
• Nghiêm trọng: Rối loạn nhịp tim, hụt hơi, đau ngực...

Vì vậy amitriptylin có thể không phù hợp để điều trị mất ngủ đối với những nhóm đối tượng sau:

• Người bị bệnh tim, gan hoặc có vấn đề về thận.
• Người bị tiểu đường.
• Người bị chứng tăng nhãn áp.
• Người động kinh.
• Người tâm thần phân liệt.

Do đó thuốc phải được bác sĩ kê đơn sau khi chẩn đoán tình trạng bệnh, bạn không được tự ý sử dụng thuốc hoặc sử dụng không theo hướng dẫn của bác sĩ.

IV - Amitriptylin có ảnh hưởng tới chất lượng giấc ngủ không?

Một giấc ngủ ở người sẽ trải qua 4 giai đoạn cơ bản gồm: NREM 1, NREM 2, NREM 3 và REM. Amitriptylin có thể ảnh hưởng tới tất cả các giai đoạn này nhưng sẽ có sự khác biệt ở từng cá nhân.

1. Với giai đoạn REM:

Đây là giai đoạn rất quan trọng của giấc ngủ, đây là thời gian não bộ sắp xếp thông tin, lưu trữ ký ức và xử lý các cảm xúc diễn ra trong ngày và cần thiết cho các việc tăng cường trí nhớ hay sáng tạo. Đây cũng là giai đoạn các giấc mơ thường diễn ra.

Amitriptylin được biết tới là sẽ gây ức chế ở giai đoạn ngủ REM, thuốc sẽ ức chế và làm giảm thời lượng của giấc ngủ REM, vì thế người dùng thuốc có thể không thấy giấc mơ hoặc giấc mơ ngắn hơn. Giấc ngủ REM bị ảnh hưởng có thể sẽ khiến thông tin không được lưu trữ tốt, trí nhớ kém, các cảm xúc không được xử lý tốt dẫn tới căng thẳng và nhạy cảm. Tuy vậy một số người đang thường xuyên gặp ác mộng gây sợ hãi thì tác dụng của thuốc sẽ mang chiều hướng có lợi.

2. Với giai đoạn NREM:

Amitriptylin tuy không mang lại tác dụng rõ rệt ở các giai đoạn ngủ ban đầu như NREM 1 hay NREM 2, có thể chỉ là đi vào giấc ngủ nhanh và dễ hơn. Thế nhưng thuốc sẽ kéo dài thời lượng ngủ ở giai đoạn NREM 3 (hay còn gọi là giấc ngủ sóng chậm SWS). Đây là giai đoạn giúp cơ thể tái tạo năng lượng, phục hồi tế bào và sản sinh hormone tăng trưởng. Vì vậy người dùng thuốc Amitriptylin có thể cảm thấy khỏe mạnh, tràn đầy sức sống hơn sau khi thức dậy.

TÌM HIỂU: Chứng rối loạn giấc ngủ không thực tổn

Tổng kết lại, Amitriptylin có thể sẽ gây tác động không quá tốt ở giai đoạn REM và tác động hữu ích ở giai đoạn NREM, vì thế nếu xét trên tổng thể giấc ngủ thì hiệu quả của Amitriptylin với chứng mất ngủ sẽ khác nhau ở từng người.

Có người sẽ cảm thấy được hưởng lợi do được kéo dài thời gian ngủ sâu (NREM), nhưng cũng có người cảm thấy không ổn do những tác dụng phụ vì giai đoạn ngủ REM bị ảnh hưởng. Vì vậy các yếu tố như kiểu rối loạn giấc ngủ, liều lượng thuốc, thời điểm uống thuốc,... sẽ tác động tới hiệu quả của thuốc với người sử dụng.

V - Có nên sử dụng Amitriptylin chữa mất ngủ không?

Khi các phương pháp trị liệu tự nhiên không có tác dụng cải thiện tình trạng mất ngủ, bạn sẽ được kê đơn, trong đó có thể có amitriptylin.

Hiện nay loại thuốc này vẫn được sử dụng phổ biến ở liều nhẹ, do hiệu quả mang lại cao nhưng không gây độc nội tạng, máu. Và quan trọng là thuốc không gây phụ thuộc như các nhóm thuốc khác.

Mặc dù vậy đây cũng là một loại thuốc kê đơn, với người bệnh rơi vào tình trạng mất ngủ nặng thuốc có thể không đáp ứng điều trị. Lúc này bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để tìm ra giải pháp phù hợp hơn, chuyển hướng sử dụng đông y để tìm lại cơ chế sinh học tự nhiên của cơ thể.

THAM KHẢO: Một số mẹo chữa mất ngủ dân gian tại nhà

VI - Cách sử dụng Amitriptylin chữa mất ngủ

Thông thường, người bệnh khi sử dụng amitriptylin chữa mất ngủ sẽ theo phác đồ sau:

• Liệu trình chữa mất ngủ tiên phát: Amitriptylin 25mg uống tối cùng Sulpirid 10mg x2 lần sáng, chiều.
• Tuỳ vào từng trường hợp bệnh mà đơn thuốc kê của bác sĩ chuyên khoa sẽ khác nhau.
• Amitriptylin hay được kê vào buổi tối để có thể giúp vào giấc tầm 9 -10h và sau đó tỉnh táo hơn vào sáng hôm sau.
• Sau khi sử dụng được khoảng thời gian nhất định, người bệnh bắt đầu được cho giảm liều rồi ngừng sử dụng hẳn.

Lưu ý đi kèm:

• Khuyến cáo không sử dụng cho người bị mẫn cảm với bất kỳ thành phần nào của thuốc.
• Không sử dụng cho người bị nhồi máu cơ tim.
• Thuốc rất dễ gây mất kiểm soát về cân nặng nên người bệnh cần chú ý.
• Với người cần tình táo cả ngày, không nên sử dụng hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Trong trường hợp sử dụng, người bệnh gặp các vấn đề như bí tiểu, động kinh, tăng nhãn áp, cường giáp… nên ngưng sử dụng.
• Chia sẻ chân thành với bác sĩ về các loại thuốc đang sử dụng.
• Không dùng được cho nữ giới mang thai và cho con bú.

Amitriptyline có khả năng chữa mất ngủ nhưng cũng làm gián đoạn giấc ngủ, làm giảm chất lượng giấc ngủ và ảnh hưởng đến đồng hồ sinh học tự nhiên. Vì vậy người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.