KHỔ SỞ VÌ MẤT NGỦ? Có thể cách này giúp được bạn

- Con người ngủ 1/3 cuộc đời. Giấc ngủ là trạng thái tạm thời để con người nghỉ ngơi hoàn toàn và khôi phục sức khoẻ. Giai đoạn ngủ nông chiếm 1/4 giấc ngủ, ở giai đoạn này người ngủ tỉnh, dễ thức và hay mơ mộng. Giai đoạn ngủ sâu chiếm 3/4 giấc ngủ, người ngủ ngủ say, khó tỉnh giấc và không mơ. Rối loạn giấc ngủ xảy ra khi giai đoạn ngủ nông kéo dài, giai đoạn ngủ sâu rút ngắn, gây cảm giác chưa được ngủ, mệt mỏi khi thức giấc.

- Chất lượng giấc ngủ không phụ thuộc vào giấc ngủ dài hay ngắn mà được đánh giá bởi cảm giác sau khi thức dậy. Nếu bạn tỉnh giấc tỉnh táo, sảng khoái là bạn vừa có giấc ngủ tốt, nếu thức giấc mà bạn thiếu ngủ, uể oải, mệt mỏi là bạn vừa có giấc ngủ không tốt. Giấc ngủ giúp cơ thể phục hồi nhanh là giấc ngủ sâu vào buổi tối. Khi ngủ sâu bạn không nghe thấy tiếng ồn ào bên ngoài, khó đánh thức nhưng sáng dậy bạn tỉnh táo, sảng khoái. Khi ngủ sâu một lượng hormone được tiết ra giúp hồi phục các tế bào bị tổn thương. Não được nghỉ ngơi giúp hồi phục hệ thần kinh trung ương. Các hoạt động sinh lý của cơ thể giảm trong khi ngủ say giúp các cơ quan được nghỉ ngơi, hồi phục, cơ thể sản sinh ra nhiều kháng thể, giúp tăng cường miễn dịch.

- Mất ngủ là khi ta hoàn toàn không buồn ngủ, rất khó đi vào giấc ngủ, nằm nhắm mắt nhưng đầu óc lại tỉnh táo, suy nghĩ lung tung, trằn trọc mãi mới chợp được mắt. Khi đã chợp được mắt thì lại ngủ lơ mơ, không sâu giấc, dễ bị thức giấc, nằm ngủ mà ai làm gì xung quanh cũng biết, tiếng động nhẹ, cái trở mình của người nằm bên cạnh cũng thức giấc. Ngủ chập chờn, thức ngủ nhiều lần trong đêm, lúc ngủ, lúc tỉnh. Ngủ hay mê sảng. Nửa đêm thức giấc rồi trằn trọc, trở mình không ngủ tiếp được, thức dậy lúc tờ mờ và khó ngủ tiếp được cho đến sáng. Sáng dậy thiếu ngủ, thiếu tỉnh táo, mệt mỏi, ban ngày lờ đờ ngủ gà ngủ gật.

- Mất ngủ có thể kèm theo kém ăn, nặng đầu, đau mỏi vai gáy cổ, chóng mặt, choáng, hoa mắt, ù tai, hay quên, hay chiêm bao, mệt mỏi triền miên, nhất là với mất ngủ mạn tính

- Nguy cơ mất ngủ: thường xảy ra với phụ nữ do những biến đổi về nội tiết tố, người trung cao tuổi do lão hoá, tuần hoàn suy giảm, người rối loạn sức khoẻ thể chất, tinh thần. Mất ngủ cấp tính khi kéo dài dưới 30 ngày, mất ngủ mạn tính kéo dài hơn ngày.

- Tác hại của mất ngủ: Khoảng 35% người lớn bị mất ngủ nhưng hơn một nửa không biết là mình bị mất ngủ. Mất ngủ là trạng thái không đầy đủ cả về chất và lượng của giấc ngủ trong một thời gian dài, não và các cơ quan không được nghỉ ngơi thoả đáng nên thức dậy với cảm giác thiếu ngủ, mệt mỏi. Mất ngủ kinh niên làm giảm khả năng phục hồi các tế bào bị tổn thương, giảm sản sinh tế bào miễn dịch dẫn đến suy giảm miễn dịch, sức khoẻ, mệt mỏi, suy nhược toàn thân, tai không nghe rõ, trí nhớ giảm sút, tập trung kém, tinh thần bất ổn, dễ bị kích động, phiền muộn… và có thể là nguyên nhân của các bệnh thần kinh, tâm lý, ngủ gà, ngủ gật ban ngày nhưng hưng phấn bất thường vào ban đêm, làm giảm hiệu quả học tập, làm việc, tinh thần không tỉnh táo, dễ gây tai nạn khi vận hành máy móc, lái xe. Tăng nguy cơ và mức độ nghiêm trọng của các bệnh mạn tính như huyết cao, bệnh tim.

- Nguyên nhân: có thể do sinh hoạt không hợp lý: áp lực về công việc, học hành, chấn thương tâm lý, dùng thuốc lá, rượu, chất kích thích, ăn quá no trước khi ngủ, thay đổi lịch ngủ, xem TV, giải trí ngay trước khi ngủ, điều kiện, môi trường ngủ không yên lặng, thoải mái, thay đổi múi giờ, đồng hồ sinh học, lo âu, stress..

- Do bệnh tật như rối loạn sức khoẻ tâm thần, đau mạn tính, tiểu đường, viêm khớp, bệnh tim, hen suyễn...do một số thuốc trị bệnh gây mất ngủ như thuốc đau đầu, kháng viêm, lợi tiểu, hen suyễn, huyết áp....do tuổi càng cao thì càng khó ngủ, ngủ càng ít. Tất cả các triệu chứng bệnh lý này dẫn đến co mạch, tăng độ nhớt của máu, gây thiếu máu lên não, bất an trực tiếp làm mất ngủ.

- Phòng ngừa mất ngủ: Duy trì thói quen đi ngủ hàng ngày, tạo không gian, môi trường yên lặng, thoải mái cho giấc ngủ, điều chỉnh tư thế ngủ cho đúng vận động, tập thể dục thúc đẩy giấc ngủ ngon, hạn chế ngủ trưa, tránh chất kích thích, các bữa ăn no trước khi ngủ, tạo thư giãn trước khi ngủ như đọc sách, nhạc nhẹ.

- Nếu mất ngủ do nguyên nhân sinh hoạt không hợp lý thì phải điều chỉnh sinh hoạt cho hợp lý, nếu do bệnh lý thì cần chữa bệnh, thay đổi thuốc gây khó ngủ bằng các thuốc khác, cần tạo tâm lý, không gian thoải mái trước khi ngủ.

- Theo Tây y: có thể dùng thuốc Tây không kê toa như Melatonin, Ramelteon trong một vài tuần nhưng đây không phải là phương pháp hiệu quả cho tác dụng lâu dài. Có thể dùng nhóm benzodiazepin theo chỉ định của bác sĩ cho những trường hợp nặng hơn nhưng các thuốc an thần này gây giấc ngủ cưỡng chế, nên giấc ngủ không tự nhiên, bệnh nhân thức dậy thiếu ngủ, không tỉnh táo, mệt mỏi, ngủ gà ngủ gật ban ngày.

- Theo Đông y: âm dương mất cân bằng, âm dương không giao nhau, dương thịnh âm suy, tâm tỳ, can thận âm huyết không đầy đủ làm thiếu máu lên não đồng thời tâm thần bất an là nguyên nhân gây mất ngủ nên thuốc Đông y cân bằng âm dương, điều hoà ngũ tạng, bồi bổ tâm tỳ, thư can, tăng cường mạnh mẽ máu lên não, an thần không chỉ điều trị mất ngủ mà còn hạn chế hiệu quả bệnh tái phát.

- Nhưng không phải cứ thuốc Đông y là điều trị và hạn chế hiệu quả được chóng mặt tái phát. Hiệu quả trong Đông y phụ thuộc vào phương thức bào chế, sao tẩm để giảm tính độc, tính hàn tà, nhiệt thực quá mức, đồng thời làm tăng dược tính của dược liệu.

- Phương pháp bào chế muốn hiệu nghiệm cốt ở chỗ vừa đủ, non quá thì khó kiến hiệu, già quá thì mất khí vị, cắt, thái dày hay mỏng, sao già hay non cũng không thể tùy tiện mà phải vừa đủ. Để bào chế đạt được yêu cầu như trên là cực khó và phụ thuộc rất nhiều vào kiến thức, kinh nghiệm tài năng của người bào chế.

- Nếu chỉ sản xuất theo các bài thuốc trong sách, trên mạng thì tác dụng chỉ na ná như nhau, khó mà có được sản phẩm hiệu quả vượt trội. Đó là lý do mà thị trường thuốc Đông y tràn lan các sản phẩm tác dụng không rõ rệt hoặc không đủ hiệu quả thay thế tân dược.