Mất ngủ kéo dài bao lâu? Khi nào thì được coi là bất thường?

I - Chứng mất ngủ thường kéo dài bao lâu?

Mất ngủ kéo dài là bệnh gì? Mất ngủ là hiện tượng rất phổ biến ở hầu hết mọi người và gần như ai cũng sẽ gặp ít nhất 1 lần trong đời. Người ta dựa vào một số mốc thời gian mất ngủ kéo dài bao lâu để phân ra thành chứng mất ngủ cấp tính và mãn tính. Mặc dù còn nhiều khúc mắc trong việc định lượng thời gian để phân loại, thế nhưng số liệu được đồng thuận phổ biến nhất là:

• Mất ngủ cấp tính: Là những người bị rối loạn liên tục trong giấc ngủ (khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu giấc, dễ bị tỉnh dậy giữa đêm, mất ngủ hoàn toàn) tối thiểu 3 ngày trong 1 tuần và diễn ra liên tiếp trong khoảng từ 1 tuần tới 3 tháng. Theo một nghiên cứu khoa học, người ta còn chia ra chi tiết hơn gồm: Cấp tính (Acute) từ 3 - 14 ngày, Thoáng qua (Transient) từ 2 - 4 tuần, bán mãn tính (sub-chronic insomnia) từ 1 - 3 tháng.
• Mất ngủ mạn tính: Là những người có các triệu chứng của sự rối loạn giấc ngủ hoặc mất ngủ tối thiểu 3 ngày mỗi tuần và kéo dài liên tục từ 3 tháng trở lên.

Cũng theo một báo cáo thống kê cho thấy, tỷ lệ người trên thế giới mắc chứng mất ngủ mãn tính chỉ chiếm khoảng 10%, trong khi đó số người bị mất ngủ cấp tính chiếm tới 30%. Trong số đó phần lớn bị mất ngủ kéo dài khoảng 1 - 2 đêm liên tiếp.

II - Mất ngủ kéo dài bao lâu thì là dấu hiệu bất thường?

Chứng mất ngủ thường liên quan rất lớn tới yếu tố tâm lý, căng thẳng do đó việc bị mất ngủ 1 hoặc 2 ngày thường được coi là bình thường, không phải dấu hiệu của bệnh lý hay gây ảnh hưởng nghiêm trọng. Bệnh mất ngủ sẽ được coi là dấu hiệu báo động nếu kéo dài nhiều ngày liên tiếp và kèm theo các triệu chứng như:

• Đau nhức đầu.
• Mệt mỏi, uể oải.
• Chán ăn.
• Hay cáu gắt.
• Kém tập trung, dễ quên.
• Khó ngủ cả đêm lẫn ngày.

III - Những nguyên nhân gây mất ngủ kéo dài nhiều ngày

Tại sao mất ngủ kéo dài? Các bác sĩ cho biết, những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra chứng mất ngủ kéo dài bao gồm căng thẳng (stress), thói quen thức đêm ngủ ngày, sử dụng rượu bia và chất kích thích, ảnh hưởng của thuốc men và một số vấn đề rối loạn thần kinh.

• Căng thẳng, stress: Lý do lớn và phổ biến nhất dẫn tới mất ngủ kéo dài là do stress, căng thẳng. Đây là vấn đề rất phổ biến trong cuộc sống hiện nay, đặc biệt là ở người trẻ tuổi khi phải đối mặt với nhiều áp lực trong cuộc sống. Khi bị stress, cơ thể sẽ tiết ra hormone gây căng thẳng như cortisol hay adrenaline, những hormone này sẽ khiến trí não trở nên tỉnh táo và tập trung hơn để sẵn sàng đối phó với khó khăn. Nếu căng thẳng, stress diễn ra liên tục sẽ khiến cơ thể dần khó đi vào giấc ngủ kéo dài.
• Lịch trình ngủ không đều: Cơ thể con người có một cơ chế gọi là đồng hồ sinh học, cơ chế này giúp điều hòa chu kỳ ngủ và thức giấc. Nếu nhịp sinh học này liên tục bị thay đổi, phá vỡ sẽ dễ khiến người bệnh rơi vào trạng thái khó ngủ kéo dài. Hơn nữa, khi liên tục khó ngủ nhiều ngày sẽ khiến cơ thể bị thiếu giấc, từ đó dẫn tới nhiều trạng thái xấu như mệt mỏi, buồn ngủ ban ngày, rối loạn cảm xúc...
• Ảnh hưởng từ rượu bia, chất kích thích: Chứng mất ngủ kéo dài do ảnh hưởng từ rượu bia, chất kích thích thường sẽ gặp khi quá lạm dụng những chất này. Một số loại chất kích thích như rượu bia có thể làm thay đổi hoặc gián đoạn các giai đoạn của giấc ngủ như REM hay nREM. Chu kỳ ngủ bị thay đổi và phá vỡ sẽ là yếu tố gây ra hiện tượng mất ngủ về lâu dài. Hoặc một số chất như thuốc lá, chất gây nghiện... sẽ khiến người dùng phụ thuộc vào chúng và có thể bị tỉnh giấc giữa đêm do cơn thèm, vì vậy làm ảnh hưởng tới chất lượng giấc ngủ.
• Tác dụng phụ của thuốc: Trong trường hợp người bệnh đang phải sử dụng theo toa thuốc điều trị bệnh khác như thuốc điều trị huyết áp, thuốc chống trầm cảm… cũng có thể là nguyên nhân dẫn tới tình trạng mất ngủ kéo dài.
• Môi trường, không gian phòng ngủ: Nếu nơi ngủ của bạn quá ồn, nhiều ánh sáng, không khí khó lưu thông, lọt khói bụi... cũng sẽ là nguyên nhân âm thầm tạo ra tình trạng không ngủ được kéo dài. Ví dụ phòng ngủ gần quán hát, quán ăn đêm hay gần đường lớn, hoặc nơi ngủ quá gần nguồn sáng được bật cả ngày lẫn đêm... Những yếu tố này không trực tiếp gây ra chứng mất ngủ kéo dài ngay, nhưng sẽ dần dần làm rối loạn nếu không được khắc phục sớm.
• Do một số bệnh lý: Đối với một số bệnh mạn tính như đau dạ dày, trào ngược dạ dày, đái tháo đường, tăng huyết áp, đau nhức xương khớp về đêm… các cơn đau tác động tiêu cực tới giấc ngủ, đặc biệt người cao tuổi phải đối mặt với nguyên nhân này là phần nhiều.
• Thiếu máu não: Khi não không được cung cấp đủ lượng máu, oxy và dưỡng chất sẽ khiến não khó hoạt động bình thường, tạo ra các vấn đề như lo lắng, stress nhiều, đau đầu, rối loạn cảm xúc, mệt mỏi... và tất cả sẽ ảnh hưởng tới giấc ngủ.

IV - Những tác hại khi bị mất ngủ kéo dài

Mất ngủ liên tục kéo dài nhiều ngày có sao không? Ngủ là nhu cầu cơ bản và cần thiết của con người, vì thế chắc chắn rằng nếu bị khó ngủ kéo dài cũng sẽ ảnh hưởng rất nhiều tới sức khỏe thể chất cũng như tinh thần của người bệnh. Dưới đây là một số ảnh hưởng dễ thấy nhất:

• Giảm sự tập trung: Cơ thể không được ngủ đủ giấc sẽ khiến não bộ trở nên mệt mỏi, căng thẳng và gây ra cảm giác mệt mỏi, uể oải, thiếu năng lượng. Khi cơ thể mệt mỏi như vậy thì sẽ khiến người bệnh giảm khả năng tư duy, sự tập trung, từ đó ảnh hưởng tới công việc và các hoạt động khác. Đặc biệt những người lái xe hoặc làm việc trong môi trường nguy hiểm, nếu cơ thể quá mệt sẽ tăng khả năng gặp tai nạn nguy hiểm.
• Suy giảm trí nhớ: Giấc ngủ sẽ giúp bạn lưu giữ trí nhớ, đặc biệt, có thể chuyển thông tin từ trí nhớ ngắn hạn sang trí nhớ dài hạn và lưu giữ trí nhớ một cách hiệu quả. Do đó, nếu bạn không ngủ đủ giấc thường xuyên sẽ ảnh hưởng tới quá trình lưu giữ thông tin.
• Tăng huyết áp: Việc ngủ không đủ 7 - 8 tiếng một ngày sẽ có nguy cơ đối mặt với tình trạng tăng huyết áp. Bởi những cơn stress, căng thẳng luôn là lý do hàng đầu khiến huyết áp trong cơ thể tăng cao. Ngoài ra thiếu ngủ cũng làm hệ thống thần kinh và hệ thống nội tiết khó cân bằng những yếu tố tác động tới huyết áp, ví dụ cơ thể sẽ tăng sinh cortisol (hormone căng thẳng) hoặc giảm sự nhạy cảm với insulin.
• Tăng cân & béo phì: Việc thiếu ngủ ảnh hưởng tới quá trình tăng sinh cortisol cao hơn bình thường, đây là một loại hormone gây căng thẳng và thường tạo ra cảm giác thèm ăn uống. Vì vậy nếu thường xuyên không ngủ được bạn sẽ dần sinh ra thói quen ăn đêm, thực phẩm không được chuyển hóa sẽ tích tụ lại và gây tăng cân béo phì.
• Dễ gây trầm cảm: Chứng trầm cảm và mất ngủ có mối liên hệ qua lại khá phức tạp với nhau. Người bị thiếu ngủ sẽ thường rơi vào trạng thái căng thẳng, lo lắng, lo âu... và đây đều là triệu chứng lâm sàng của bệnh trầm cảm, nếu kéo dài quá lâu có thể khiến người bệnh hoàn toàn bị trầm cảm. Ngược lại người bị trầm cảm cũng sẽ rất khó để đi vào giấc ngủ.
• Đau tim & đột quỵ: Mất ngủ kéo dài khiến nhiều trường hợp dẫn tới các vấn đề về tim mạch và điều này làm ảnh hưởng tới tính mạng chẳng hạn như xuất hiện cơn đau tim, đột quỵ nguy hiểm. Các chuyên gia đã chỉ ra rằng, việc cơ thể bị thiếu ngủ sẽ làm ảnh hưởng tới não bộ kiểm soát hệ thống hoặc dễ gây ra tình trạng viêm khiến xuất hiện các cục máu đông.
• Ảnh hưởng khả năng sinh sản: Có nghiên cứu đã chỉ ra rằng mất ngủ tác động và làm suy giảm ham muốn tình dục, không những vậy còn ảnh hưởng tới khả năng thụ thai (có thể do cả nam hoặc nữ). Não bộ kiểm soát nhịp sinh học của cơ thể, điều tiết việc giải phóng hormone sinh sản. Nếu thường xuyên ngủ không đủ 7 tiếng một ngày có thể dẫn đến mức testosterone và các hormone giúp kích thích rụng trứng bị ảnh hưởng.

V - Điều trị mất ngủ kéo dài như thế nào?

Chứng mất ngủ kéo dài nhiều ngày hoàn toàn có thể chữa khỏi, với những người chỉ bị mất ngủ ở mức cấp tính thì bệnh sẽ chấm dứt khi cơ thể thích ứng hoặc giải quyết được nguyên nhân gây bệnh, thông thường sẽ không quá khó để điều trị. Nhưng những người mất ngủ mãn tính sẽ đòi hỏi cần sự kiên trì, nỗ lực nhiều hơn để điều trị bệnh. Dưới đây là một số phương pháp thường được sử dụng để khắc phục chứng mất ngủ:

1. Liệu pháp hành vi nhận thức CBT-I

Trong quá trình thực hiện nghiên cứu, các nhà khoa học đã chỉ ra rằng với liệu pháp hành vi nhận thức có thể đem lại hiệu quả hơn thuốc ngủ khi dùng thuốc ngủ để khắc phục tình trạng mất ngủ kéo dài. Phương pháp này sẽ điều hướng, giúp bạn có những thay đổi về tầm quan trọng của giấc ngủ, để từ đó tạo một thói quen ngủ tốt hơn. Thông thường, với liệu pháp CBT sẽ được áp dụng một số chiến lược sau:

• Kỹ thuật nhận thức.
• Kiểm soát kích thích.
• Hạn chế giấc ngủ.
• Kỹ thuật giúp thư giãn.

TÌM HIỂU KỸ HƠN: CBT-I: Liệu pháp nhận thức hành vi cho chứng mất ngủ

2. Sử dụng thuốc

Đối với những ai đang đối mặt với tình trạng mất ngủ sẽ có một số loại thuốc được bác sĩ kê đơn hoặc một số nhóm không kê đơn giúp khắc phục tình trạng mất ngủ triền miên. Tuy sử dụng thuốc mang lại hiệu quả, nhưng bác sĩ sẽ hạn chế để người bệnh dùng thuốc lâu dài. Vì nếu bạn lạm dụng sử dụng trong một thời gian dài có thể sẽ xảy ra một số tác dụng phụ không đáng có.

Dưới đây là một số loại thuốc điều trị tình trạng mất ngủ được sử dụng phổ biến:

• Zolpidem: Dùng để điều trị ngắn hạn tình trạng mất ngủ, trước khi dùng nên hỏi ý kiến bác sĩ.
• Eszopiclone: Dùng để điều trị tính trạng rối loạn giấc ngủ, trong đó có mất ngủ kéo dài, giúp người bệnh đi vào giấc ngủ nhanh hơn.
• Doxepin: Hầu như thuốc này được sử dụng để cải thiện vấn đề trầm cảm, rối loạn lo âu và khó ngủ. Tuy nhiên, thuốc chỉ mang lại tác dụng đối với trường hợp mất ngủ từ nhẹ đến vừa.
• Melatonin: Đây là thuốc có tác dụng gây buồn ngủ, được sử dụng để điều hòa giấc ngủ cho những ai khó ngủ, mất ngủ, ngủ không sâu giấc, từ đó hỗ trợ cải thiện tình trạng mất ngủ.

NÊN ĐỌC: Một số mẹo dân gian chữa mất ngủ hiệu quả

Đối với những nhóm thuốc không kê đơn, người bị mất ngủ vẫn nên thăm hỏi ý kiến của bác sĩ để tránh tác dụng không mong muốn và ảnh hưởng tới thuốc điều trị khác. Thay vào đó, người bệnh có thể sử dụng một số sản phẩm Đông y, được chiết xuất từ những dược liệu tự nhiên, an toàn, lành tính trong quá trình sử dụng.

Tuy nhiên, không phải Đông y nào cũng mang lại hiệu quả như mong muốn và đôi khi nếu bạn không lựa chọn đúng sản phẩm uy tín, chất lượng cao thì có nguy cơ gây hại tới sức khỏe.

Khác với Đông y thông thường, Đông y thế hệ 2 đã được khẳng định tại hội nghị quốc tế về thuốc thảo dược tại Seoul, là sản phẩm đem đến hiệu quả thực sự vượt trội, có thể cạnh tranh được với Tây y trong nhiều trường hợp, dùng được trong những trường hợp nặng.

Như viên mất ngủ Ngự y mật phương - Đông y thế hệ 2 với tác dụng bổ huyết, hoạt huyết, dưỡng tâm, an thần, giúp tăng cường tuần hoàn máu não và để máu vận chuyển khắp cơ thể, giảm căng thẳng, lo âu. Điều này giúp những ai đang đối mặt với các triệu chứng mất ngủ kéo dài sẽ giảm hẳn và ngăn ngừa tái phát trong thời gian dài.

Sản phẩm được nghiên cứu từ bài thuốc trong bộ sách Ngự y mật phương - Bộ sách chứa những bài thuốc bí truyền được các Ngự y trong Thái y viện dùng để chăm sóc sức khỏe vua chúa trong triều đình, sản xuất tại nhà máy Dược phẩm Nhất Nhất đạt chuẩn GMP - WHO, cùng với đó, là nguồn dược liệu được nuôi trồng, chăm sóc, thu hái, vận chuyển, bảo quản nằm trong kiểm soát nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn GACP, GCP, GSP. 

3. Điều chỉnh chế độ ăn uống

Thói quen ăn uống lành mạnh, khoa học là yếu tố rất cần thiết để hỗ trợ điều trị chứng mất ngủ kéo dài. Bởi thực phẩm khi nạp vào luôn đòi hỏi cơ thể phải cần có thời gian xử lý và tùy từng loại đồ ăn mà sẽ cần cường độ xử lý khác nhau. Vì vậy nếu thiết lập được một chế độ ăn uống hợp lý sẽ giúp ích rất nhiều cho việc điều trị, ví dụ:

• Tránh những đồ ăn, đồ uống có chứa chất kích thích như cafein, nicotine vào cuối ngày, đặc biệt là lúc gần giấc ngủ vì đây là những chất làm đầu óc trở nên tỉnh táo, minh mẫn hơn sẽ khiến bạn khó ngủ hoặc chất lượng giấc ngủ bị suy giảm.
• Tăng cường thêm cho cơ thể nhiều loại rau xanh, trái cây, ví dụ như một số loại thực phẩm: Mật ong, tâm sen…
• Hạn chế ăn quá no vào buổi tối vì có thể tạo áp lực lên dạ dày khiến ảnh hưởng tới dạ dày. Chính vì vậy, nếu cảm thấy đói trước khi đi ngủ thì nên ăn nhẹ, sau đó đi lại cho thức ăn tiêu bớt để dễ ngủ hơn.

4. Điều chỉnh chế độ sinh hoạt

Xây dựng đồng hồ sinh học hợp lý, tránh thức khuya để tạo nhịp sinh học phù hợp. Khi mà bạn ngủ đủ giấc và sắp xếp thời gian ngủ phù hợp thì từ đó sẽ giúp hỗ trợ cải thiện chất lượng giấc ngủ tốt hơn. Ngoài ra, hãy dành khoảng 15 - 30 phút thực hiện các kỹ thuật giúp cơ thể được thư giãn. Một vài phương pháp được hướng dẫn áp dụng bao gồm: Massage, thiền định, đọc sách, nghe nhạc…

5. Tập thể dục, thể thao

Việc vận động thể dục thể thao, giúp duy trì cân nặng hợp lý, tăng khả năng tuần hoàn máu, giúp máu lưu thông khắp cơ thể và đặc biệt là não bộ. Từ đó, giúp người bệnh cải thiện giấc ngủ, giải tỏa áp lực, căng thẳng… Tuy nhiên, không nên thực hiện vận động trước khi đi ngủ, vì như vậy sẽ khiến bạn càng trở nên khó ngủ hơn. Thông thường, các chuyên gia khuyên rằng nên rèn luyện trước khi ngủ khoảng 3 - 4 tiếng.

VI - Những lưu ý để hạn chế, phòng tránh mất ngủ kéo dài

Ngoài việc sử dụng thuốc, các liệu pháp tâm lý và những thói quen hàng ngày cơ bản thì còn một số vấn đề bạn nên lưu tâm để giúp hạn chế tối đa việc bị thiếu ngủ kéo dài, bao gồm:

• Chỉ nên ngủ trưa khoảng 30 phút, không nên ngủ quá lâu.
• Không sử dụng quá lâu trước khi đi ngủ các loại thiết bị điện tử, vì ánh sáng xanh sẽ khiến bạn trở nên khó ngủ hơn.
• Tạo một không gian ngủ thoải mái, thoáng mát.
• Không nên sử dụng giường ngủ để làm bất kỳ việc gì khác ngoài ngủ và chuyện “ấy”.
• Nếu bạn đặt lưng xuống giường mà vẫn không ngủ được, thì hãy thì hãy tạo cho mình một danh sách những việc cần phải làm trước khi lên giường đi ngủ. Đây là sẽ yếu tố giúp bạn giảm bớt những suy nghĩ không đáng có sang một bên.

Tình trạng mất ngủ kéo dài sẽ gây ra những triệu chứng khó chịu kèm theo và khiến ảnh hưởng tới cuộc sống sinh hoạt. Do đó, bên cạnh việc tham khảo và tuân thủ theo các phương pháp khắc phục ở trên hãy tới cơ sở y tế để thăm khám và có hướng điều trị phù hợp.