Nám mảng (nám lớp thượng bì) là gì? Nguyên nhân & Cách chữa hiệu quả

I - Nám mảng là gì?

Đúng như tên gọi, nám mảng là tình trạng tăng sinh sắc tố melanin tạo thành các mảng sắc tố tối màu với kích thước khác nhau lan tỏa trên bề mặt da. Chân nám mảng không ăn sâu vào da như nám chân sâu mà chỉ nằm ở lớp thượng bì của da. Mảng nám thường hay xuất hiện chủ yếu ở 2 bên má, vùng trán, quanh miệng… với các màu sắc khác nhau như nâu, vàng, xám.

Mặc dù không nằm sâu trong tế bào da, nhưng nám mảng lại được cho là khá khó để trị hoàn toàn. Đặc biệt là các trường hợp bị nám do yếu tố bên trong hoặc bệnh lý về da như tăng sinh nội mô mạch máu.

II - Những nguyên nhân gây nám mảng

1. Tác động của tia UV từ ánh sáng mặt trời

Có thể nói, tia UV là yếu tố chủ chốt trong việc kích thích nám xuất hiện và thúc đẩy nám mảng lan rộng.

Điều này phải nói đến tác hại từ tia cực tím trong ánh sáng mặt trời, khi loại tia này mang theo tác động tiêu cực tiếp xúc trực tiếp lên bề mặt da. Cơ chế bảo vệ da của cơ thể sẽ truyền tín hiệu đến các tế bào melanocytes để sản sinh ra các tế bào melanin ngăn chặn tia UV xâm nhập vào da.

Và kết quả của cơ chế nội sinh tăng tiết quá mức sẽ dẫn đến sự xuất hiện của các đốm nám, theo thời gian hình thành nám mảng. Đó cũng là lý do, bạn càng tiếp xúc với tia cực tím, các đốm nám càng xuất hiện và lan rộng.

Tác nhân chính gây nám mảng là tia UV từ ánh nắng mặt trời

2. Nội tiết tố thay đổi

Một nguyên nhân không thể thiếu trong quá trình melanin tăng sinh chính là sự rối loạn về estrogen. Estrogen có nhiệm vụ quản lý, kiểm soát hoạt động của các tế bào melanin trong tế bào da. Và khi nồng độ này thay đổi, tế bào melanin cũng bị ảnh hưởng ít nhiều.

Dễ nhận thấy nhất chính là ở nữ giới đang mang thai, sau sinh hay vào các thời kỳ estrogen có sự thay đổi lớn như tiền mãn kinh, mãn kinh, các mảng nám thường xuất hiện và hình thành theo từng vùng.

Bên cạnh đó, người có vấn đề về tuyến giáp cũng ảnh hưởng đến nội tiết tố, gián tiếp gây ra nám da, sạm da.

3. Chức năng gan gặp vấn đề

Gan được biết đến là bộ phận có nhiệm vụ thanh lọc, thải độc tố ra khỏi cơ thể. Khi gan suy yếu, đồng nghĩa với việc độc tố tích tụ trong cơ thể và tác động tiêu cực lên các cơ quan khác. Người mắc các chứng bệnh về gan như xơ gan, men gan cao cũng ảnh hưởng tới hệ nội tiết, khiến da trở nên sạm đen, xuất hiện nhiều đốm hoặc mảng nám. Ngoài ra còn đi kèm các biểu hiện bên ngoài khác như mụn, thâm môi, quầng mắt…

Gương mặt có thể bị sạm đen, nám từng mảng nếu gan gặp vấn đề

4. Do tác động tiêu cực từ mỹ phẩm

Các loại mỹ phẩm với công dụng kích trắng thần tốc đều đi kèm với hệ luỵ khôn lường khi có khả năng bào mòn da, khiến da mỏng hơn, dễ bắt nắng, thúc đẩy lão hóa…

Làn da mỏng, yếu kém khiến tia cực tím càng dễ tác động gây hại, melanin càng phải tăng tiết bảo vệ khiến các đốm nám và nám mảng dễ xuất hiện hơn.

Bên cạnh đó các kỹ thuật liên quan đến hóa chất, bắn laser không đạt chuẩn có thể gây viêm, kích hoạt nám phát triển.

5. Tác dụng phụ của thuốc

Tình trạng da bị nám mảng cũng có thể do tác dụng phụ sau khi sử dụng thuốc. Một số loại thuốc có tác dụng phụ gây nám bao gồm:

• Thuốc tránh thai: Có khoảng 34% phụ nữ dùng thuốc tránh thai kết hợp hoặc loại hằng ngày, khẩn cấp gặp phải hiện tượng nám sạm da.
• Thuốc chống động kinh, chẳng hạn như Clobazam.
• Thuốc kháng sinh, thuốc huyết áp, thuốc loạn thần, thuốc lợi tiểu… (khiến da trở nên nhạy cảm hơn với ánh nắng mặt trời, từ đó gây nám).

Tìm hiểu thêm về tình trạng: Nám da do uống thuốc tránh thai.

Nám mảng trên da do tác dụng phụ của thuốc tránh thai

6. Di truyền

Có khoảng 50% tình trạng nám da có liên quan tới yếu tố di truyền. Đặc biệt là các cặp sinh đôi cùng trứng luôn có nguy cơ bị nám như nhau. Do đó nếu trong gia đình có người bị nám mảng thì bạn cũng có nguy cơ gặp phải tình trạng này.

Ngoài ra, trong một cuộc khảo sát năm 2017, trong số 324 phụ nữ bị nám thì có tới 48% người có tiền sử gia đình bị nám. Để hiểu rõ hơn về tình trạng này, bạn có thể tham khảo bài viết: Nám di truyền.

7. Do căng thẳng kéo dài

Hormone pregnenolone được biết đến với khả năng ức chế sản xuất hormone cortisol, làm giảm căng thẳng. Tuy nhiên khi cơ thể rơi vào trạng thái căng thẳng nhiều ngày, nhiều tháng kéo dài với cường độ lớn thì loại hormone này có thể hoạt động kém hiệu quả hơn, dẫn đến các hormone nội tiết dần mất cân bằng. Đây chính là cơ sở khiến melanin xuất hiện nhiều hơn và hình thành các mảng nám.

8. Chế độ sinh hoạt và ăn uống

Sinh hoạt không khoa học, ăn uống thiếu lành mạnh khiến đề kháng da kém đi, thúc đẩy nhanh quá trình lão hoá trên da.

Điều này cũng tạo điều kiện cho collagen suy giảm nhanh hơn, thiếu tính liên kết và mất dần độ đàn hồi. Da rất dễ bị nám nếu không đủ lượng collagen cần thiết.

III - Nám mảng thường gặp nhiều hơn ở ai?

Bạn sẽ có nguy cơ mắc nám mảng dễ hơn người khác nếu rơi vào các trường hợp sau:

• Người có da sẫm màu, da rám nắng (thường gặp nhiều ở người châu Á, người Mỹ Latin…).
• Phụ nữ (chiếm tới 90% trường hợp).
• Người đang mang thai, phụ nữ sau sinh.
• Người bước vào thời kỳ tiền mãn kinh, mãn kinh.
• Người đang dùng thuốc ảnh hưởng đến nội tiết tố như thuốc tránh thai, thuốc thay thế hormone.
• Người có tiền sử gia đình có người bị nám.
• Người mắc bệnh lý tuyến giáp.

IV - Nám mảng có chữa được không?

Hiện nay vẫn chưa có phương pháp nào thực sự điều trị triệt để nám mảng. Các giải pháp hầu hết chỉ được thời gian ngắn, hoặc mờ đi một phần nám.

Vì vậy để thay đổi các đốm nám mảng được nhanh và hiệu quả nhất, các chuyên gia khuyến khích bạn nên tìm các phương pháp điều trị kết hợp trong lẫn ngoài. Tác dụng dần dần nhưng đem lại hiệu quả bền vững, tránh tin vào các phương pháp với lời quảng cáo chữa nám thần tốc.

V - Những cách trị nám mảng hiệu quả, phổ biến hiện nay

1. Dùng thuốc Tây y

Các loại kem bôi trị nám mảng hầu hết đều chứa 2 thành phần phổ biến sau:

• Thuốc bôi chứa Hydroquinone: Giúp cải thiện nám mảng và ngăn chặn sự phát triển của hắc sắc tố da. Tuy nhiên thành phần này đang bị cấm ở một số nước do dược tính manh. Vì vậy bạn cần lưu ý những điều sau:
  • Với các loại kem bôi có nồng độ hydroquinone trên 4% bắt buộc phải được kê đơn từ bác sĩ.
  • Với hydroquinone 2% chỉ nên sử dụng trong 3 tháng đầu.
  • Thời gian đào thải của hydroquinone là 28 ngày, vì sau sau thời gian này bạn bắt buộc phải sử dụng trở lại.
• Thuốc bôi Tretinoin: Là hoạt chất có tác dụng diện rộng, dùng để điều trị: mụn, nám, tàn nhang. Tretinoin cũng mang dược tính khá mạnh, nồng độ trị liệu nám tốt nhất là khoảng 0,05 đến 0,1%. Và để sử dụng tretinoin được an toàn nhất, bạn cũng cần tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Acid Azelaic: Có tác dụng tẩy da chết và ức chế các đốm nám phát triển. Các sản phẩm chứa thành phần này đang được đưa vào phác đồ điều trị rối loạn sắc tố da, trong đó có nám.
• Acid kojic: Có tác dụng ức chế tyrosinase khiến quá trình sản sinh melanin bị giảm đi, nhờ đó hỗ trợ làm mờ đốm nâu và đều màu da, làm sáng da tốt. Bạn có thể tận dụng các sản phẩm thuốc bôi có chứa kojic acid để làm giảm đi phần nào vùng nám mảng.
• Vitamin C: Có công dụng làm trắng da, chống oxy hoá, mờ thâm sạm khá tốt, tuy nhiên nếu chỉ dùng các serum, kem bôi chứa vitamin không thôi thì không thể trị nám hoàn toàn được. Vậy nên cần phải kết hợp với các loại thuốc trên để quá trình làm mờ nám mảng trở nên nhanh chóng hơn.

Các loại thuốc như hdroquinone, tretinoin… có thể làm mờ mảng nám

2. Trị nám mảng bằng nguyên liệu tự nhiên tại nhà

• Nha đam: Để trị nám bằng nha đam, bạn cần chuẩn bị 100g nha đam nghiền mịn, thêm 2 thìa mật ong nguyên chất và 1 thìa nước cốt chanh. Massage hỗn hợp lên mặt và thư giãn 15 phút, sau đó rửa đi là được. Phương pháp này ưu tiên thực hiện 2 - 2 lần/tuần.
• Nghệ: Bạn hãy trộn 1 thìa bột nghệ với 1 thìa nước chanh, nửa thìa mật ong và có thể thêm nửa thìa yến mạch. Massage hỗn hợp nhẹ nhàng trên da mặt khoảng 15 phút rồi rửa lại với nước. Thực hiện 2 - 3 lần/tuần.
• Dầu dừa: Trộn 2 thìa dầu dừa với 1 thìa nước chanh, massage nhẹ nhàng trên mặt trong 15 phút rồi rửa lại. Phương pháp này cũng cần kiên trì 2 - 3 lần/tuần.

Thoa dầu dừa lên da để mờ nám, ngăn chặn tăng sắc tố

3. Trị nám mảng bằng laser

Laser là sử dụng luồng ánh sáng xung kích cường độ cao, đi trực tiếp vào các đốm nám làm mất đi bằng mắt thường. Tuy nhiên các thủ thuật từ laser lại đi kèm tác dụng phụ, bên cạnh đó phải điều trị nhắc lại vì thường xuyên tái phát.

4. Peel da hóa học

Là phương pháp tẩy tế bào chết trên da. Khi tăng liều sử dụng, có thể loại bỏ các sắc tố dư thừa và áp dụng cho da nám.

Tuy nhiên biện pháp này phải thực hiện thường xuyên, điều này rất dễ khiến da bị tổn thương.

5. Tiêm meso (tiêm vi điểm) trj nám

Tiêm meso hay còn gọi là tiêm vi điểm, bằng cách xâm lấn tạo lên các vết rách trên da để làm đều màu da. Tuy nhiên phương pháp trị nám mảng này lại không tối ưu về kinh phí, cũng như có nguy cơ gặp tác dụng phụ như sưng nề, bầm tím, nhiễm trùng…

6. Dùng viên uống Ngự y mật phương 2

Ngự y mật phương xác định, thận âm là gốc rễ của sắc đẹp và sinh lý nữ (sắc tố da, sinh lým thần sắc…). Vì vậy ngoài tăng cường chức năng gan để đào thải hắc sắc tố ra ngoài, bài thuốc trị nám Ngự y mật phương còn bồi bổ thận, bổ huyết nhằm giảm tình trạng mụn nhọt, da thâm sạm, các đốm nâu không đều màu.

Khi chức năng gan thận, huyết được tăng cường thì da cũng trở nên hồng hào, đầy sức sống. Các đốm nâu từ mảng nám mờ dần, hạn chế nguy cơ lão hoá sớm khiến các mảng nám có cơ hội xuất hiện lần nữa.

Chính vì vậy mà bài thuốc mang lại tác dụng bền vững trên da, chỉ sau một liệu trình sử dụng nhiều chị em đều thấy rõ các mảng nám mờ dần, vết nám mới cũng không xuất hiện trong thời gian dài.

Viên ngự y mật phương 2

VI - Nên làm gì để phòng tránh tình trạng nám mảng?

Lưu ý một số thói quen hàng ngày sẽ giúp bạn đẩy nhanh hiệu quả trị nám và phòng ngừa nám lan rộng tốt hơn:

• Kem chống nắng: Là điều cực kỳ cần thiết và phải sử dụng nếu bạn không muốn tình trạng nám của mình nặng hơn. Chỉ số chống nắng phù hợp ở nước ta là SPF 30+ trở lên, bên cạnh đó nhớ thoa nhắc lại sau 4 tiếng để tác dụng kem chống nắng được lưu giữ trên da.
• Sử dụng thêm các biện pháp tránh nắng: mũ, kính, quần áo chống tia UV. Đặc biệt tránh ra ngoài trong các khoảng thời gian từ 9h sáng đến 4h chiều.
• Nạp nhiều vitamin, khoáng chất từ rau xanh, hoa quả là cách tăng cường đề kháng trên da. Da khoẻ, quá trình lão hoá chậm lại giúp da tăng cơ hội chống lại tác hại từ tia UV.
• Hạn chế căng thẳng, stress nhằm tránh có sự rối loạn về nội tiết tố - nguyên nhân khiến melanin sản sinh ra các hắc sắc tố nhiều hơn.

Bảo vệ da bằng kem chống nắng

Nám mảng hay các loại loại nám khác đều rất khó điều trị, hầu hết các phác đồ đều không khẳng định khả năng trị liệu triệt để. Vì vậy để đem lại hiệu quả tốt nhất, hơn hết người bệnh nên kết hợp nhiều giải pháp cùng 1 lúc: Tác động cả trong lẫn ngoài, kết hợp lưu ý đi kèm bên trên để nhanh chóng có được làn da mơ ước.