Sạm da là gì? Nguyên nhân & cách chữa trị

I. Sạm da là gì?

Sạm da (tiếng Anh là Hyperpigmentation hoặc Darkened Skin) nói đến tình trạng xuất phát từ nguyên nhân tăng sắc tố da dẫn tới da ở ở các vị trí khác nhau trên cơ thể xuất hiện các nốt/ vùng hay nhiều mảng da có màu đậm sẫm hơn hẳn các vùng da xung quanh.

Tình trạng da sạm cũng có màu sắc khá da dạng tùy vào cơ địa và cơ thể của mỗi người như: màu đốm nâu đậm, nâu vàng nhạt, màu cà phê sữa (đốm đồi mồi), màu nâu đen... 

Vị trí của sạm da sẽ thường xuất hiện trên da cổ, mặt, mu bàn tay hay các vùng tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời, hóa chất... nhưng tựu chung lại là có thể xuất hiện ở bất kỳ vùng da nào trên cơ thể thậm chí là toàn thân. Vùng da sạm có đặc điểm nhẵn mịn hoặc nổi lăn tăn, thô ráp, xù xì, nốt sạm có thể cụm lại thành vùng hoặc từng mảng nhưng cũng có thể tỏa lan ra. 

Sạm da có thể xuất hiện ở mọi loại da, giới tính, chủng tộc và có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào tuy nhiên phần lớn bắt gặp ở độ tuổi sau 30 - 40, giai đoạn mang thai, tiền mãn kinh hoặc sau khi vùng da bị tổn thương, ở những đối tượng tiếp xúc với ánh nắng mặt trời thường xuyên... 

II. Nguyên nhân gây sạm da

Bản chất của hình thành sạm da là do lượng hắc sắc tố melanin bị sản xuất dư thừa. Khi melanin ở trạng thái bình thường, vừa đủ, làn da sẽ đều màu và sáng khỏe. Nhưng khi có các yếu tố tác động đến sắc tố theo hướng tiêu cực, melanin bị kích thích dẫn đến sản sinh quá mức khiến làn da xuất hiện các đốm nấu, vệt sẫm màu, sạm nám, đồi mồi, tàn nhang…

1. Tiếp xúc nhiều với ánh sáng mặt trời

Khi phơi nắng hoặc môi trường làm việc của bạn da phải tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời, tia UV đặc biệt tác động xấu lên da. Tia này có khả năng xuyên thấu vào tới lớp hạ bì của da gây ra sự rối loạn sắc tố, cấu trúc da cũng bị tấn công tàn phá mạnh mẽ. Sắc tố melanin sẽ sản xuất nhiều hơn bình thường để bảo vệ da với nồng độ vượt ngưỡng cao. Biểu biện ban đầu của tình trạng sạm da do nắng hay tiếp xúc với UV mặt trời là làn da ửng đỏ sau đó dần chuyển sang sạm nâu, các mảng sẫm màu. 

Da sạm đen do tiếp xúc nhiều với ánh sáng mặt trời

2. Rối loạn nội tiết tố gây sạm nám da

Suy giảm nội tiêt tố hay rối loạn hormone nội tiết tố kèm theo quá trình sản sinh collagen và elastin giảm đi đáng kể. Sự suy giảm của những hormone có đặc tính đối kháng với sắc tố melanin dẫn tới nồng độ melanin trở nên vượt ngưỡng bình thường từ đó dẫn tới hình thành nám sạm da. Vùng da thường hay bị nám sạm do rối loạn nội tiết tố gồm có gò má, sống mũi, da cổ, mu bàn tay.

Cùng với đó khi collagen và elastin bị sụt giảm kéo theo da mất đi độ săn chắc và đàn hồi, quá trình sản sinh tế bào mới cũng suy giảm. Từ đó làn da trở nên mỏng, dễ trùng lại và nhăn khiến màu da trở nên sậm hơn.

Sạm da do rối loạn nội tiết tố thường xảy ra ở độ tuổi từ 30 trở đi và chiếm con số khá lớn khoảng 70% trong các phòng khám về da liễu.

Trong giai đoạn thai kỳ, rất nhiều trường hợp bị nám sạm da do hormone nội tiết có sự thay đổi rõ rệt trong thời gian này. 

3. Ngủ muộn hoặc tiếp xúc nhiều với ánh sáng xanh

Việc thường xuyên thức khuya hoặc tiếp xúc nhiều với ánh sáng xanh từ các thiết bị điện tử như ipad, smart phone, laptop... dẫn tới da bị khô, mất nước, thiếu sức sống và lão hóa rất nhanh.

Ánh sáng xanh xuyên qua da, gây phản ứng oxy hóa tổn thương DNA, tăng sắc tố và làm trầm trọng thêm vấn đề nám sạm. Ánh sáng xanh HEV lúc ban tối sẽ tạo ra các hắc sắc tố "cứng đầu" hơn so với các loại sắc tố tạo ra khi da tiếp xúc với tia UVA và UVB. Chính vì thế mà về sau này việc điều trị các vết nám sạm do tiếp xúc nhiều với ánh sáng xanh sẽ lâu và khó phục hồi hơn.

Tiếp xúc nhiều với ánh sáng xanh gây sạm nám da mặt

4. Viêm da, tác động vật lý gây sạm nám da

Da bị tổn thương do viêm nhiễm từ mụn, chàm, lupus hay chấn thương như bị bỏng hay nóng "cháy" da, da bị bào mòn do làm trắng cấp tốc, viêm da do sử dụng mỹ phẩm kém chất lượng... tác động kích thích tăng sinh hắc sắc tố và máu lưu thông dưới da  gây nên các vùng có màu sẫm, đậm hơn, da đen xấu xí, không đều màu.

5. Di truyền

Da sạm không đều màu xảy ra ở nhiều trường hợp là do yếu tố di truyền. Có thể thấy ở thực tế như người châu Á hay Việt Nam có đặc trưng "máu đỏ, da vàng", người châu Phi có nước da đen và sạm da phổ biến hơn ở những người da màu có trong da hàm lượng sắc tố melanin cao hơn hẳn da của người Châu Âu.

6. Một số bệnh lý gây tăng sắc tố, sạm da

Một số bệnh lý gây tăng sắc tố, sạm da có thể kể đến như Addison, Hemochromatosis, u ác tính vào giai đoạn cuối, viêm tuyến giáp, viêm gan, thiếu máu, bệnh hắc tố Riehl...

Với bệnh lý Addison, người bệnh thường mắc khi đã bị suy tuyến thượng thận nguyên phát. Nội tiết tố bị suy giảm do tuyến yên tiết ra ít, người bệnh xuất hiện các triệu chứng sạm da ở nhiều vùng trên cơ thể, kể cả các vùng không tiếp xúc với ánh sáng. Sạm da thường hay gặp ở núm vu, nách, cơ quan sinh dục… hoặc có thể ở các vùng da mặt, da bàn tay. Lâu dần các vết sạm này lan rộng và liên kết với nhau thành màu sẫm đều toàn thân. 

Còn với bệnh hemochromatosis hay còn gọi là bệnh thừa sắt, là một thể di truyền gây tăng sắc tố và làm cho da tối màu hơn các vùng còn lại. 

7. Do quá trình lão hóa tự nhiên

Tuổi càng cao độ đàn hồi của da cũng kém đi, da lão hóa dẫn đến trùng chảy xệ nhăn nhéo hơn, kèm theo đó sạm da, tàn nhang, nám cũng là những biểu hiện tự nhiên của quá trình lão hóa cơ thể.

8. Thiếu dinh dưỡng, thiếu độ ẩm cho da

Chế độ ăn hàng ngày không khoa học, cơ thể bị thiếu dinh dưỡng trầm trọng hay không uống đủ nước là nguyên nhân khiến da thiếu sức sống, thiếu chất, thiếu ẩm dẫn tới tăng nguy cơ sản sinh melanin, da khô và đổi màu.

9. Phản ứng với thuốc

Các nhóm thuốc chữa bệnh như chống sốt rét, trầm cảm... có thể gây ra tác dụng phụ là tăng sắc tố dẫn tới nhiều vùng da chuyển sang màu xám, sạm màu. 

Đôi khi các loại hóa chất được dùng trong điều trị tại chỗ cũng có thể gây da nám sạm.

Tình trạng da đổi màu do nguyên nhân này sẽ chuyển biến đỡ hơn khi bạn dừng sử dụng thuốc và thực hiện các bước dưỡng chăm sóc da.

Phản ứng với thuốc gây sạm da

III. Điều trị sạm da

1. Khắc phục sạm da tại nhà bằng nguyên liệu từ thiên nhiên

1.1. Nha đam

Một hợp chất trong nha đam có tên là Aloesin được sử dụng phổ biến trong các sản phẩm dưỡng da nhờ tác dụng ức chế sản sinh sắc tố melanin, có thể làm giảm sắc tố da, mờ nám sạm. Phương pháp này tốt khi sử dụng chữa da bị sạm rám nâu do cháy nắng.

Cách thực hiện: Bóc vỏ nha đam lấy phần thịt. Sau đó đem xay hoặc giã nát đắp trực tiếp lên vùng da bị sạm nắng. Để yên trong khoảng 10 phút sau đó rửa sạch lại vùng da với nước. Lưu ý không nên đắp nha đam trên da quá lâu để tránh da bị kích ứng.

Aloesin trong nha đam có tác dụng giảm sắc tố da, mờ nám sạm

1.2. Cam thảo

Bạn có biết, chiết xuất từ cam thảo có thể làm giảm các vết nám sạm trên da? 

Trong cam thảo có chiết xuất glabridin - một hợp chất chống viêm, chống lão hoá và sáng da tuyệt vời, vì thế mà thành phần này hay được xuất hiện ở các loại kem dưỡng nhằm làm sáng da đều màu.

Cách thực hiện: Bột cam thảo đem trộn với sữa tươi theo tỷ lệ 1:1. Sau đó thoa hỗn hợp này lên vùng da bị sạm sẫm màu. Thư giãn và thỉnh thoảng massage nhẹ nhàng, để như vậy trong khoảng 10-15 phút thì rửa sạch lại da với nước ấm.

1.3. Trà xanh

Từ nhiều nghiên cứu đã khẳng định kết quả chiết xuất từ trà xanh có khả năng giảm các sắc tố không đều màu trên da. Trong trà xanh có chứa một lượng lớn chất chống oxy hoá và chống viêm hiệu quả, giúp cải thiện vết nám và các tổn thương do cháy nắng. 

Cách thực hiện: Trà xanh và mật ong trộn đều với nhau theo tỷ lệ 2:1. Tiếp đó bạn bôi phủ hỗn hợp này lên vùng da cần điều trị và massage nhẹ nhàng. Thực hiện như vậy trong vòng 2 phút sau đó rửa sạch da lại với nước..

Trà xanh có tác dụng cải thiện vết sạm nám và những tổn thương da do cháy nắng

1.4. Chanh và dầu dừa

Chanh có chứa nhiều loại axit hữu cơ, axit citric cùng các loại vitamin như nhóm B, vitamin C, PP tác dụng tác động làm trắng sáng da, tẩy tế bào chết hiệu quả. Cùng với dầu dừa tăng cường tái tạo da khô và làn da bị tổn thương, tạo hàng rào bảo vệ da chống ánh nắng và các tác nhân có hại trong môi trường. Khi kết hợp 2 loại nguyên liệu này lại với nhau sẽ cho ra một công thức trị sạm da tuyệt vời.

Nguyên liệu chuẩn bị 

• Chanh: 1/2 quả
• Dầu dừa: 5 thìa

Cách thực hiện

Trộn hỗn hợp hai nguyên liệu chanh và dầu dừa với liều lượng như đã chuẩn bị. Rửa sạch vùng da cần điều trị. Tiếp đó thoa hỗn hợp này lên rồi massage nhẹ nhàng. Thực hiện và để như vậy trong vòng 15-20 phút sau đó rửa sạch da với nước sạch.

1.5. Cà chua

Trong cà chua có chứa hàm lượng lớn chất lycopen có tác dụng làm mờ sạm nám, làm sáng đều màu da. Cà chua sử dụng chữa sạm da do cháy nắng cũng rất nhanh và hiệu quả do khả năng tái tạo và phục hồi tổn thương trên da, cung cấp vitamin tăng độ tươi tắn và khỏe khoắn cho làn da.

Cách làm: Làm sạch vùng da cần điều trị. Sau đó, cà chua đem thái thành những lát mỏng rồi đắp lên vùng da sạm. Để nguyên như vậy trong vòng 15-20 phút rồi rửa lại vùng da với nước sạch.

Với những nguyên liệu hoàn toàn tự nhiên, những phương pháp nêu trên khá lành tính và an toàn tuy nhiên sẽ chỉ tác động lên phần bề ngoài của sạm da, điều trị triệu chứng chứ không phải tận gốc bên trong nguyên nhân. Chính vì vậy mà sạm da vẫn có thể phát triển trở lại nếu da không được chăm sóc đúng cách và cẩn thận.

2. Chữa sạm da bằng kem bôi

Một cách để làm đều màu và ngăn ngừa các vết nám khô sạm trên da chính là sử dụng kem bôi hoặc thuốc bôi có thành phần tác dụng giảm thâm sạm và sáng màu da. Các sản phẩm kem bôi trị sạm da thường có thành phần sau:

• Retinoid: là một dẫn xuất của vitamin A, có tác dụng đặc hiệu với tình trạng tăng sắc tố. Tuy nhiên cần lưu ý chất này không khuyến khích sử dụng cho phụ nữ có thai và đang cho con bú. Bên cạnh đó, khoảng thời gian sử dụng retinol cũng cần tuân thủ đúng nguyên tắc trong hướng dẫn, nếu không thành phần này sẽ quay ngược lại làm nặng thêm làn da của bạn. 
• Axit glycolic/ salicylic: Thường dùng cho các loại kem gel lột da hóa học, thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào da mới.
• Hydroquinone: tác dụng giảm mờ các mảng da sậm tối màu.
• Ngoài ra, chị em có thể sử dụng các loại kem bôi có thành phần vitamin C, Niacinamide, AHA… đều có tác dụng giúp làn da trắng sáng và đều màu.

Lưu ý nên lựa chọn các sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ, thương hiệu rõ ràng.  

Chữa sạm da bằng peel da (gel lột da hóa học) 

3. Điều trị sạm da bằng thẩm mỹ xâm lấn

Thẩm mỹ xâm lấn bằng các thủ thuật như tia laser, chiếu ánh sáng có cường độ cao, mài da vi điểm… đều khá quen thuộc đối với các chị em hiện nay. Với phương pháp này, tốc độ sáng da mờ sạm được nhận thấy nhanh và rõ ràng hơn. Tuy nhiên các thủ thuật này đều có tác dụng ngắn hạn, cần tái định kỳ để gìn giữ làn da được sáng khỏe dài lâu. 

Hơn nữa, các thủ thuật xâm lấn trên da cần được thực hiện bởi các chuyên gia, tại các trung tâm da liễu uy tín nhằm đảm bảo cho việc điều trị nám sạm được hiệu quả nhất. Nếu thực hiện không đúng quy trình, hoặc tiến hành bởi những người "tay ngang", làn da của bạn có thể bị tổn thương nặng do bức xạ từ các phương pháp này chiếu vào và khiến triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn.

4. Đông y chữa nám sạm da do rối loạn nội tiết tố nữ

Bên cạnh các phương pháp nêu trên thì chị em được khuyến khích sử dụng Viên nội tiết Ngự y mật phương để điều trị sạm da nguyên nhân do rối loạn nội tiết tố nữ. Dù so với việc sử dụng thảo dược tự nhiên, hai phương pháp đều an toàn và lành tính đến cơ thể, nhưng viên nội tiết Ngự y mật phương đem lại tác dụng rõ rệt hơn rất nhiều và đặc biệt không gây tích nước như các sản phẩm nội tiết khác trên thị trường.

Cụ thể, sản phẩm đi sâu vào kích thích trực tiếp buồng trứng hoạt động và sản sinh đủ nguồn estrogen để dùng, nhờ đó mà các vết nám sạm trên da cũng được giảm mờ đi trông thấy. 

Bởi estrogen ngoài tác dụng là một hormone sinh dục quan trọng trong cơ thể, nó còn đóng vai trò là chất ức chế MSH - hormone gây kích thích sản sinh melanin dưới da. Estrogen thiếu hụt càng nhiều, MSH càng kích thích sản sinh sắc tố gây nên các đốm nâu và các vùng sạm. 

Viên nội tiết Ngự y mật phương hoạt động với cơ chế khác biệt và đem đến hiệu quả lâu dài cho nữ giới bằng cách tập trung kích thích buồng trứng hoạt động tốt hơn. Khi buồng trứng được hoạt động ổn định, các hormone nội tiết bao gồm cả estrogen đều được sản sinh đều đặn và cân bằng. Vừa đảm bảo đủ lượng hormone mô và cơ quan trong cơ thể cần dùng, vừa hạn chế được rối loạn nội tiết do sự chênh lệch giữa các hormone trong cơ thể (thông thường là sự chênh lệch quá lớn giữa estrogen và các loại hormone nội tiết khác). 

Bên cạnh đó, Viên nội tiết Ngự y mật phương cũng ghi dấu ấn khác biệt bằng hiệu quả lâu dài trên cơ thể. Bởi khi đảm bảo được buồng trứng hoạt động tốt, nguồn nội tiết cũng không lo bị thiếu hụt và các vùng da sạm màu cũng được cơ thể tự giải quyết hiệu quả. 

Do đó, khi sử dụng viên nội tiết Ngự y mật phương, chị em luôn cảm nhận được làn da và cơ thể của mình được thay đổi rõ rệt. Da sáng hồng, đều màu, cơ thể săn chắc và khoẻ khoắn hơn. 

Sạm da mặc dù không gây nguy hiểm đến sức khoẻ nhưng nó lại mang đến cảm giác tự ti, mặc cảm cho chị em khi đối diện với mọi người. Có rất nhiều các phương pháp điều trị da nám sạm, tuy nhiên suy cho cùng sạm da cũng là do sắc tố melanin bị kích thích mà hình thành. Vì vậy chỉ cần tác động triệt để được nguyên nhân này, chị em có thể giải quyết dễ dàng các vùng thâm nám, tối màu trên da.