Táo bón ở người lớn: Nguyên nhân, triệu chứng & cách điều trị

I. Nguyên nhân gây táo bón ở người lớn là gì?

Táo bón là hiện tượng đi đại tiện gặp khó khăn hoặc không đi đại tiện được, khô cứng phân, mất thời gian lâu mới đi được hoặc phải nhiều ngày mới đi đại tiện được một lần.

Đây là một triệu chứng rối loạn đường tiêu hóa phổ biến hiện nay. Số lượng thống kê khảo sát ở Việt Nam trong 3 tháng cho thấy tỷ lệ trung bình cứ 5 người lớn thì trong đó có 1 người bị táo bón. Thường táo bón sẽ diễn ra và hết trong vài ngày. Tuy nhiên, nếu bị táo bón kéo dài thì rất có thể là dấu hiệu của bệnh lý.

Táo bón gây nhiều phiền toái cho người bệnh. Các triệu chứng cụ thể kể đến gồm có:

• Đau bụng: Đây là triệu chứng chung của táo bón, người bệnh có thể cảm thấy đau bụng và khó chịu ở vùng bụng dưới.
• Đại tiện khó khăn: Phân cứng và khô hơn bình thường, đại tiện cũng lâu hơn bình thường.
• Buồn đi nhưng lại không thể đi đại tiện được: Mỗi lần đi đều không đi hết phân.
• Nôn mửa và buồn nôn: Một số trường hợp có thể gặp phải triệu chứng nôn mửa và buồn nôn do bị táo bón.

Táo bón ở người lớn có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Chế độ ăn uống thiếu chất xơ, chất dinh dưỡng và nước: Làm giảm khả năng tiêu hoá của cơ thể và làm chậm quá trình di chuyển thức ăn qua đường tiêu hóa.
• Cơ thể thiếu nước: Việc lười uống nước dẫn đến cơ thể trong tình trạng bị thiếu nước, từ đó gây ra chứng táo bón.
• Thiếu hoạt động thể chất: Tình trạng ít vận động có thể làm giảm khả năng tiêu hoá và di chuyển thức ăn qua đường tiêu hóa.
• Nhịn đi đại tiện: Nhịn đi đại tiện nếu diễn ra liên tục trong một khoảng thời gian dài sẽ dẫn tời tình trạng phân dần dần bị tích trữ, từ đó gây ra chứng táo bón.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc có tác dụng phụ gây táo bón như thuốc chống trầm cảm, thuốc giảm đau, thuốc kháng sinh, thuốc làm giảm axit dạ dày…
• Các bệnh lý về đường tiêu hóa: Một số bệnh lý liên quan đến đường tiêu hóa có thể gây táo bón như viêm đại tràng, trào ngược dạ dày thực quản, hội chứng ruột kích thích…
• Chức năng thải độc của cơ thể suy giảm: Nếu như táo bón kéo dài, sử dụng nhiều biện pháp nhưng không cải thiện, thì người bệnh cần xem xét về tình trạng tích độc trong cơ thể. Khi cơ thể tích tụ nhiều độc tố, táo bón là một trong những biểu hiện hết sức phổ biến.

II. Một số biến chứng của táo bón

Táo bón ở người lớn có thể gây ra nhiều biến chứng khác nhau, đặc biệt nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Dưới đây là một số biến chứng phổ biến của táo bón ở người lớn:

• Trĩ: Bị táo bón trong thời gian dài, gây áp lực trên đường tiêu hóa có thể gây ra trĩ. 
• Tắc ruột: Táo bón lâu ngày không được điều trị khiến phân bị tắc lại ở đường tiêu hóa gây ra tắc ruột, nguy hiểm hơn có thể gây ra thủng ruột.
• Nứt kẽ hậu môn: Táo bón có thể gây ra áp lực lớn trên đại tràng, gây nứt vùng hậu môn và gây đau và chảy máu.
• Rối loạn tiêu hóa: Táo bón có thể gây ra rối loạn tiêu hóa như đầy hơi, khó tiêu, đầy bụng, buồn nôn.

III. Cách phòng ngừa và chữa trị táo bón ở người lớn

1. Phòng ngừa táo bón

Để phòng ngừa nguy cơ bị táo bón cũng như nguy cơ tái phát, theo lời khuyên từ chuyên gia, người bệnh nên:

• Điều chỉnh chế độ ăn và uống đủ nước: Người bị táo bón cần cung cấp đủ lượng chất xơ và nước để giúp tăng độ nhớt của phân và làm dịu trạng thái táo bón. Cụ thể, việc điều chỉnh chế độ ăn uống bao gồm tăng cường các thực phẩm giàu chất xơ như rau củ, trái cây, ngũ cốc và giảm thiểu các loại thực phẩm ít chất xơ như thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh... Ngoài ra, việc uống đủ nước cũng là một yếu tố tiên quyết giúp duy trì độ ẩm và độ nhớt của phân.
• Tăng cường hoạt động thể chất: Việc tập luyện thể thao thường xuyên như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, yoga... cũng là một biện pháp hữu hiệu giúp giảm thiểu triệu chứng táo bón, giúp kích thích đường ruột và tăng cường tuần hoàn máu. 
• Điều trị bệnh liên quan nếu có: Nếu táo bón liên quan đến bệnh lý nào đó, việc điều trị bệnh cơ bản cũng là một yếu tố quan trọng giúp giảm triệu chứng táo bón.
• Cân nhắc việc dùng những loại thuốc chứa thành phần gây táo bón: Tốt nhất người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ và có thể thay đổi loại thuốc khác nếu được.
• Điều chỉnh thói quen đi vệ sinh: Người bệnh tuyệt đối không nên nhịn đi đại tiện, có thể tạo thói quen cho bản thân nên đi đại tiện vào buổi sáng.
• Hạn chế stress và ngủ đủ: Người bị táo bón nên hạn chế stress và ngủ đủ để giúp thư giãn đường ruột và giảm thiểu nguy cơ tái phát táo bón.

2. Chữa trị táo bón

2.1. Chữa trị táo bón tại nhà không dùng thuốc

2.1.1. Sử dụng mật ong trị táo bón

Các thành phần trong mật ong được chứng minh có tác dụng nhuận tràng, kích thích hoạt động của đường tiêu hóa và giúp giảm táo bón.

Cách thực hiện:

Uống nước mật ong: Hòa 1 - 2 thìa mật ong vào nước ấm và uống vào buổi sáng trước khi ăn, kiên trì uống trong khoảng 1 tuần sẽ cảm nhận được hiệu quả.

2.1.2.  Dùng nước ép mận chữa táo bón ở người lớn

Mận chứa nhiều chất xơ và axit tự nhiên có thể kích thích ruột và giúp ổn định hoạt động của hệ tiêu hóa. 

Cách thực hiện: Mận tươi đem rửa sạch, cắt bỏ những phần hư hỏng rồi ép lấy nước uống. Uống 1 - 2 ly nước ép mận vào buổi sáng hoặc trước khi đi ngủ, có thể thêm một ít đường hoặc mật ong cho ngon hơn.

Nước ép mận chữa táo bón ở người lớn

2.1.3. Cải thiện hệ tiêu hóa, trị táo bón với trà thảo mộc 

Trà thảo mộc là một lựa chọn khác để giúp giảm táo bón ở người lớn một cách tự nhiên và hiệu quả. Các loại thảo mộc như lá senna, táo đỏ, hoa cúc… đều có tác dụng kích thích hoạt động của hệ tiêu hóa và giúp tăng cường chức năng tiêu hoá.

Cách thực hiện: Chuẩn bị các loại thảo mộc, có thể dùng từng loại riêng lẻ hoặc phối hợp các loại thảo mộc với nhau, đem rửa sạch rồi cho các loại thảo mộc vào nồi hoặc ấm trà, đổ nước sôi vào và ngâm trong khoảng 5 - 10 phút. Uống 1 - 2 ly trà mỗi ngày vào buổi sáng hoặc tối trước khi đi ngủ.

2.1.4. Vừng đen kết hợp mật ong trị táo bón

Vừng đen và mật ong có tính năng giúp tiêu hóa và thúc đẩy chuyển hóa thức ăn trong cơ thể. Khi kết hợp với nhau, chúng có thể giúp giải quyết tình trạng táo bón ở người lớn.

Cách thực hiện: Chuẩn bị một chén vừng đen và một muỗng mật ong. Vừng đen đem xay trong máy xay hoặc nghiền bằng tay cho đến khi vừng đen nhuyễn và mịn, thêm một muỗng mật ong vào bột vừng đen và trộn đều. Uống hỗn hợp vừng đen và mật ong vào buổi sáng trước bữa ăn sáng. 

2.1.5. Massage bụng trị táo bón

Massage bụng là một phương pháp đơn giản và hiệu quả để giúp giảm đau bụng và kích thích chuyển hóa thức ăn trong đường tiêu hóa, từ đó giúp giải quyết tình trạng táo bón ở người lớn. 

Cách thực hiện: 

Đầu tiên, người bệnh nên tìm một nơi yên tĩnh và thoải mái để nằm, có thể chuẩn bị một ít dầu thơm hoặc kem massage để tăng hiệu quả.

Người bệnh bắt đầu massage bụng theo chiều kim đồng hồ bằng cách: Đặt hai tay lên bụng và massage theo chiều kim đồng hồ, bắt đầu từ cạnh trên bên phải và kéo xuống bên dưới bên phải của bụng, rồi lại lên cạnh trên bên trái và kéo xuống bên dưới bên trái của bụng. Khoảng 5 - 10 phút lại lặp lại quá trình này.

Thời điểm thích hợp để thực hành massage là sau khi ăn ít nhất khoảng 1 tiếng đồng hồ.

Massage bụng có thể trị táo bón ở người lớn và trẻ sơ sinh

2.2. Chữa trị táo bón bằng thuốc

Nếu tình trạng táo bón không được cải thiện nhiều sau khi sử dụng các phương pháp trên trong một khoảng thời gian dài hoặc có các triệu chứng bất thường khác, người bệnh nên được thăm khám. Trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào để chữa trị táo bón ở người lớn, bạn nên tham khảo ý kiến ​​của chuyên gia để được tư vấn và chỉ định cụ thể. 

Dưới đây là một số loại thuốc thông dụng được sử dụng để chữa trị táo bón ở người lớn:

• Thuốc nhuận tràng: Thuốc này giúp kích thích hoạt động đại tràng và giúp đẩy chất thải ra khỏi cơ thể. Các loại thuốc nhuận tràng thông dụng bao gồm bisacodyl, senna và cascara.
• Thuốc làm mềm phân: Những thuốc này giúp làm mềm để phân có thể dễ dàng di chuyển qua đường tiêu hóa. Các loại thuốc làm mềm phân thông dụng bao gồm docusate và psyllium.
• Thuốc nhuận tràng kích thích: Thuốc này giúp kích thích hoạt động của đại tràng và giúp đẩy chất thải ra khỏi cơ thể. Thuốc bao gồm các dẫn xuất diphenylmethane như bisacodyl, natri picosulfat, anthraquinon…
• Thuốc nhuận tràng thẩm thấu: Hay còn có tên gọi khác là thuốc muối nhuận tràng, có tác dụng giữ nước trong ruột, nhờ đó mà làm phân mềm hơn và giúp đại tiện đi thường xuyên dễ dàng hơn. Thuốc  thường bao gồm magie hydroxit, magie citrate, natri phốt phát, glycerin và polyethylene glycol.

Người bệnh cũng nên tìm hiểu kỹ về tác dụng phụ và tương tác thuốc trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào. Bên cạnh đó, người bệnh chỉ nên sử dụng thuốc trong một khoảng thời gian nhất định, không nên lạm dụng.

Đặc biệt, táo bón ở người lớn là một trong những dấu hiệu cho biết cơ thể giải độc kém. Khi cơ thể bị độc tố tích tụ, đại tràng sẽ không thể hoạt động hiệu quả và dễ dàng dẫn đến táo bón. Chính vì vậy, giải độc toàn thân là một phương pháp hữu hiệu giúp cải thiện chức năng tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón.

Người bệnh có thể giải độc cơ thể bằng cách tăng cường sự tiêu thụ các loại thực phẩm chứa chất xơ, uống nhiều nước, vận động thể chất và sử dụng các sản phẩm chuyên biệt có nguồn gốc từ thảo dược, giúp giải độc toàn thân hiệu quả như Viên giải độc Ngự Y Mật Phương - Đông Y Thế Hệ 2, có tác dụng thanh lọc, kích thích đào thải độc tố ra ngoài cơ thể, giúp tăng cường chức năng tiêu hóa có thể hỗ trợ trong việc trị táo bón.