7 Dấu hiệu trào ngược dạ dày thực quản & Cách điều trị hiệu quả

I - Bệnh trào ngược dạ dày là gì?

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là bệnh lý liên quan đến hiện tượng dịch vị tiêu hóa của dạ dày liên tục đẩy ngược vào ống thực quản. Dịch tiêu hóa có tính axit lớn nên dễ kích ứng làm vùng niêm mạc bị viêm nhiễm.

Dù là một bệnh lý không quá nguy hiểm nhưng nếu để tình trạng bệnh kéo dài, tiến triển thành mạn tính. Trào ngược axit có thể gây ra những biến chứng khôn lường trong đó có ung thư thực quản.

Bệnh trào ngược axit gây ra các triệu chứng khó chịu

II - Các biểu hiện, triệu chứng và dấu hiệu của bệnh trào ngược dạ dày

Để phát hiện các dấu hiệu ban đầu của bệnh trào ngược axit bạn có thể nhận diện qua những đặc điểm dưới đây:

1. Ợ nóng, ợ hơi, ợ chua

Người bệnh liên tục đẩy hơi từ cơ hoành lên trên vòm họng mới cảm thấy dễ chịu. Đối với chứng ợ nóng, ợ chua thì sau khi đẩy hơi lên vùng họng bạn sẽ thấy nóng rát từ dưới xương ức lan lên cổ đồng thời khoang miệng có vị chua khó chịu.

2. Buồn nôn, nôn

Axit dư thừa sẽ đẩy ngược lên khoang miệng tạo nên kích thích khiến người bệnh buồn nôn. Hiện tượng này mang đến cảm giác như nghẹn thức ăn và xuất hiện chủ yếu khi ăn hoặc vào ban đêm. Thời điểm này, người bệnh có tư thế ngủ không đúng đi kèm hệ thần kinh phó giao cảm tác động mạnh gây nên trào ngược dạ dày.

3. Đau tức vùng thượng vị

Cơn đau ở thượng vị được nhận diện qua cảm giác chèn ép, quặn thắt ở vùng ngực sau đó lan rộng ra phía vùng lưng. Việc này bắt nguồn từ việc axit dịch vị tác động đến dây thần kinh tại niêm mạc thực quản. Các đầu mút thần kinh nhân được phản ứng sẽ tạo nên cơn đau khó chịu.

Cảm giác đau tức kèm nóng rát tại khu vực thượng vị

4. Khó nuốt

Trào ngược dạ dày lặp đi lặp lại làm tổn thương thực quản, gây phù nề, sưng tấy. Từ đó diện tích thực quản bị thu hẹp khiến người bệnh cảm thấy khó nuốt, vướng vướng ở vùng cổ.

5. Khàn giọng, ho

Axit dạ dày khi đẩy ngược lên thực quản sẽ khiến dây thành quản bị tổn thương, phù nề. Khi đó người bệnh sẽ cảm thấy khó nói, khàn tiếng và ho kéo dài khi dịch viêm chảy xuống khu vực phế quản.

6. Tăng tiết nước bọt

Cơ chế tiết nước bọt là cách bảo vệ tự nhiên của khoang miệng để cân đối nồng độ axit bị đẩy ngược lên. Bạn sẽ thấy miệng nhiều nước, không bị khô ngay cả khi bạn nhịn uống nước trong thời gian dài.

III - Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày thực quản

Theo Ngự Y Mật Phương (phương pháp chữa bệnh cho Vua chúa trong cung thời xưa, được các Ngự y trong Thái Y Viện nghiên cứu), trào ngược axit thực chất là căn bệnh cơ địa và do cơ địa chi phối.

Cơ địa là tập hợp các khả năng chống lại bệnh và tác nhân gây bệnh, yếu tố quyết định một người có khả năng mắc bệnh không. Cơ địa mỗi người mỗi khác, cùng một thói quen ăn uống, sinh hoạt, cùng phải chịu áp lực tâm lý nhưng có người bị, có người không bị trào ngược dạ dày.

Cụ thể, ở người cơ địa dạ dày yếu, không đủ khả năng tự chống lại nhân tố gây bệnh khiến dạ dày tiết axit dư thừa. Việc này kích thích cơ thắt thực quản bị rối loạn hoạt động, đóng mở không đúng lúc cũng như chức năng co bóp tiêu hoá thức ăn của dạ dày kém hơn, từ đó mới sinh ra bệnh.

Ngoài ra, người bị trào ngược axit thực quản còn bắt nguồn từ các nhân tố dưới đây:

• Chế độ ăn uống và sinh hoạt thiếu khoa học như dùng nhiều thực phẩm khó tiêu, ăn quá nhiều, sử dụng nhiều chất kích thích và gây nghiện, lười vận động, nằm luôn sau ăn…
• Bị áp lực, căng thẳng kéo dài.
• Hút nhiều thuốc lá.
• Sử dụng nhiều bia, rượu.
• Tác dụng phụ của thuốc Tây.
• Mắc những bệnh lý khác như thoát vị hoành, bệnh lý mô liên kết như xơ cứng bì.
• Đang mang thai.
• Thừa cân.

Bệnh trào ngược axit bắt nguồn từ nhiều nhân tố khác nhau

IV - Những tác hại của chứng trào ngược dạ dày

Trào ngược axit thực quản kéo dài và không được cải thiện đúng cách dễ phát sinh nhiều hậu quả nguy hiểm. Trong đó các vấn đề liên quan đến hô hấp như nghẹt mũi, khàn tiếng, viêm họng, hẹn suyễn,... xảy ra liên tục.

Ngoài ra, người bị trào ngược axit nặng nếu không khắc phục đúng cách dễ phát sinh các tổn thương như:

• Viêm, loét thực quản: Khi axit dạ dày trào lên thực quản khiến lớp niêm mạc bị tổn hại tạo nên các vết viêm loét hoặc chảy máu. Các triệu chứng thường gặp khi bị viêm loét thực quản phải kể đến như đau ngực, nuốt nghẹn, buồn nôn, nôn, đau ở sau xương ức khi ăn…
• Hẹp thực quản: Khi tình trạng tổn thương, viêm loét thực quản kéo dài thì vùng thực quản sẽ hình thành các mô sẹo khiến diện tích bị thu hẹp.
• Barrett thực quản: Là một biến chứng nguy hiểm, khi thực quản bị tiếp xúc nhiều lần với axit dạ dày. Các tế bào lót ở khu thấp thực quản bị biến đổi, tiềm ẩn nguy cơ trở thành tế bào ung thư. Biến chứng này thường xảy ra ở khoảng 8 - 15% người bệnh trào ngược dạ dày.
• Ung thư thực quản (Gồm 2 loại là ung thư biểu mô tuyến và ung thư biểu mô tế bào vảy): Đây là biến chứng cuối cùng và nguy hiểm nhất của trào ngược thực quản, có nguy cơ tử vong cao. Thông thường, cứ 10 - 20 người mắc Barrett thực quản thì có 1 người mắc ung thư thực quản sau khoảng 10 - 20 năm và thường gặp ở những người bệnh trên 50 tuổi. Ở giai đoạn đầu, bệnh chưa có những triệu chứng rõ ràng. Nhưng ở giai đoạn phát triển, bệnh xuất hiện nhiều triệu chứng bất thường như sụt cân, nuốt nghẹn, đau xương ức sau…

Trào ngược axit thực quản phát sinh nhiều biến chứng nguy hiểm

V - Cách chữa trào ngược dạ dày hiệu quả

Để cảm giác trào ngược giảm nhanh chóng thì người bệnh cần vận dụng các biện pháp điều trị khoa học. Dưới đây là một số gợi ý dành cho người bệnh khi trị trào ngược axit.

1. Điều trị trào ngược dạ dày tại nhà bằng dân gian

Người có chứng trào ngược axit thể nhẹ nên vận dụng các dược liệu dân gian để loại bỏ nhanh chứng bệnh. Một số thảo mộc tự nhiên khắc chế tố chứng trào ngược axit gồm:

• Dùng gừng tươi: trong gừng có chứa hoạt chất Methadone, Tecpen giúp cân đối nồng độ axit tại dạ dày, hạn chế chứng ợ chua, buồn nôn xuất hiện. Gừng tươi sau khi làm sạch có thể hãm nước uống hoặc làm gia vị cho món ăn.
• Lá trầu không: hàm lượng tanin ở lá trầu không có thể kiểm soát nồng độ axit và ổn định ổ loét nhanh chóng. Lá trầu không nên hòa với nước muối loãng sau đó vớt ra mang đi nấu với nước để sử dụng.
• Bột nghệ: Tinh chất Curcumin trong bột nghệ hoặc nghệ tươi có đặc tính tiêu viêm, diệt khuẩn, ổn định nồng độ axit tại dạ dày. Vì thế người bệnh trào ngược axit hãy dùng bột nghệ trộn với mật ong hoặc dùng trực tiếp bột nghệ hòa với nước ấm để sử dụng.
• Lá mơ lông: Trong lá mơ có chứa protein, vitamin C, tinh dầu với khả năng diệt khuẩn, ổn định khả năng miễn dịch. Bệnh nhân trào ngược dùng lá mơ lông xay nhuyễn rồi chắt lấy phần nước cốt để sử dụng.
• Mật ong: Các chống oxy hóa cùng vitamin nhóm B, E, C, K ở mật ong sẽ ổn định pH ở niêm mạc dạ dày. Từ đó hạn chế các biểu hiện ợ hơi, buồn nôn đồng thời tiêu diệt vi khuẩn cực tốt.

Các dược liệu tự nhiên cải thiện bệnh trào ngược nhanh chóng

2. Dùng thuốc trị trào ngược dạ dày

Hiện nay đối với bệnh nhân mắc trào ngược axit thì việc dùng thuốc đặc trị được các chuyên gia khuyến cáo sử dụng. Một số dòng thuốc Tây y cải thiện triệu chứng bệnh như:

• Thuốc ức chế bơm proton PPI (Omeprazole, lansoprazole, pantoprazole…): Có tác dụng giúp hạn chế tiết axit trong dạ dày.
• Thuốc ức chế histamin(H2): Giúp kích thích những tế bào bên trong niêm mạc dạ dày, làm giảm chứng ợ nóng.
• Thuốc điều nhóm hòa vận động (Metoclopramide, domperidone, cisapride...): Có tác dụng đẩy nhanh tiến độ làm rỗng dạ dày, cải thiện trương lực cơ đường tiêu hóa.
• Thuốc làm giảm tác động có hại của trào ngược (Alginat, dimeticol…): Giúp tạo màng ngăn dạ dày - thực quản, nuôi dưỡng niêm mạc.
• Thuốc có khả năng bảo vệ niêm mạc (Sucralfat): Tạo hàng rào giúp bảo vệ lớp niêm mạc của dạ dày.

Thuốc Tây y có kết quả nhanh nhưng dễ phát sinh phản ứng phụ như đau đầu, tiêu chảy, đau bụng, suy nhược, đầy hơi, mẩn ngứa, khô miệng… Mặt khác các dòng thuốc Tân dược chỉ khắc phục được các biểu hiện trào ngược dạ dày mà không trị dứt điểm căn nguyên gây bệnh (là do cơ địa).

Do đó Đông y là lựa chọn thay thế an toàn giúp mọi người loại bỏ bệnh trào ngược axit nhờ tác động sâu tới căn nguyên gây bệnh. Theo đó, nguyên nhân cốt yếu khiến bệnh trào ngược bùng phát là co cơ địa suy yếu.

Hướng điều trị của Đông y là trị cả “ngọn” và “gốc” đồng thời tác động tới cơ địa người bệnh để củng cố, thay đổi cả cơ địa người bệnh. Tuy nhiên không phải dùng Đông y là có hiệu quả vì thị trường tràn lan các sản phẩm Đông y kém chất lượng.

Hiện nay, sản phẩm Viên dạ dày Ngự Y Mật Phương - Đông Y Thế Hệ 2 (bào chế theo phương thức Ngự Y Mật Phương, được bào chế ở nhà máy Dược phẩm đạt chuẩn GMP-WHO) đạt hiệu quả tích cực. Viên uống giúp thay đổi được cơ địa dạ dày từ đó ngăn ngừa các biểu hiện trào ngược axit xuất hiện.

Thuốc điều trị trào ngược axit thực quản an toàn, hiệu quả cao

3. Phẫu thuật xâm lấn

Khi việc dùng thuốc điều trị trào ngược dạ dày không chuyển biến thì người bệnh được chỉ định thực hiện phẫu thuật xâm lấn. Căn cứ vào từng mức độ thương tổn bác sĩ sẽ tiến hành 2 thủ thuật dưới đây:

• Gia cố cơ vòng thực quản dưới: mục đích giúp bệnh nhân hạn chế axit trào ngược thông qua việc buộc đầu dạ dày xung quanh ở cuối thực quản. Phương pháp tiến hành bằng hình thức nội soi đặt dụng cụ phẫu thuật bằng lỗ nhỏ mở ở bụng
• Siết cơ vòng thực quản dưới (Linx): Bác sĩ đưa các vòng Linx bằng thủ thuật xâm lấn, vòng Linx thực chất là nam châm titan bọc nối giữa thực quản và dạ dày. Lực hút của Linx đủ mạnh để chặn giữ thức ăn không đẩy lên thực quản và đủ lỏng để thức ăn di chuyển đến dạ dày.

VI - Mẹo phòng ngừa bệnh trào ngược dạ dày thực quản

Để phòng ngừa chứng trào ngược axit dạ dày, chúng ta nên xây dựng một chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học. Cụ thể:

• Thường xuyên bổ sung các loại thực phẩm có lợi cho dạ dày như thực phẩm giàu tinh bột (cháo, cơm, bánh mì, khoai lang, khoai tây…), thực phẩm giàu đạm, canxi, kẽm (thịt, cá nạc, tôm…).
• Hạn chế các thực phẩm có hại, gây áp lực cho dạ dày như đồ ăn nhiều dầu mỡ, thức ăn chế biến sẵn, đồ chiên rán, cay nóng…
• Bỏ hút thuốc, hạn chế việc uống bia, rượu, đồ uống có ga.
• Ăn từ từ, chậm rãi, không nên ăn quá no.
• Duy trì cân nặng hợp lý.
• Nên nâng cao đầu giường khi ngủ (khoảng 15cm) và nằm nghiêng sang trái.
• Duy trì thời gian ngủ từ 6 - 8 tiếng mỗi ngày.
• Giải tỏa áp lực, căng thẳng, cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi.
• Dành khoảng 30 phút rèn luyện thể thao hàng ngày để ổn định sức khỏe toàn diện.

Cần thực hiện chế độ ăn uống khoa học cho người bệnh trào ngược